Borsa İstanbul, ekim ayının ilk haftasına kadar dünyanın en çok kazandıran borsalarından biriydi. Ancak, 7 Ekim’de Hamas’ın İsrail’e yoğun füze saldırısı ve ardından İsrail’in tarihte görülmemiş boyutta insanlık dışı karşı saldırısı ile başlayan çatışmalar Borsa’yı olumsuz etkiledi. Hisse senedi yatırımcıları da kısa sürede zarar etti ve çatışmaları bölgesel bir savaşa dönüşmesiyle ilgili kaygılar sürüyor.
Borsada neler oluyor? Böyle bir dönemde ne yapmalı? Böyle bir ortamda hisse senedi yatırımcıları nasıl hareket etmeli?
Su sorunun cevabını Ekonomi Gazetecisi Sadi Özdemir’den aldık. Özdemir,
Yatırımcının kararları
Özdemir, jeopolitik risklerin olduğu bir iklimde yatırımcıların karar verirken seçeneklerini şöyle sıraladı:
Dünyanın en büyük hisse senedi yatırımcıları ki bunların arasında Warren Buffet, Marc Mobius gibi isimler de vardır; günlük al-satçı ya da haftalık, aylık kısa vadeli yatırımcı olmanın genellikle tasarruf sahiplerine para kaybettirdiğini söyler. Hatta günlük işlem yapanlarla uzun vadeli yatırımı tercih edenlerin kıyaslandığı yıllara sari analizlerde genellikle uzun vadeli yatırımcıların daha çok kazandığı görünür. Bu nedenle savaş gibi ciddi bir gelişmeye hisse senedi yatırımında yakalananların yapabileceği iki şey var. Ya zararı sineye çekip hisselerini satmak ve nakite geçip borsanın daha da düşmesi halinde daha düşük fiyatlardan hisse almak. Ya da hiçbir savaşın ve krizin çok uzun sürmeyeceğini düşünüp en az 2 yıllık uzun vadeli yatırımcı gibi davranıp hisse senedinde bekleyip son gülen iyi güler taktiği uygulamak.
“Tasarruf sahipleri hisse senedi alınca her gün fiyat takibine başlıyor”
Sadi Özdemir, yatırımıların panikle haraket ettiğini belirterek, her gün hisse takibi yapmak yerine sabır göstermeleri halinde belki de kazanca geçebileceklerini belirterek gayrimenkul yatırımcıları üzerinden şöyle bir örnek verdi:
Düşünün bir arsa ya da gayrimenkul yatırımcısı olunduğunda genellikle 5 ila 10 yıl bekleyen tasarruf sahipleri nedense hisse senedi alınca her gün fiyat takibine başlıyor ve bir süre sonra korkarak hisselerini satıyor. Oysa arsa ve gayrimenkul yatırımlarındaki sürenin yarısı kadar bile hissede sabretseler tasarrufları genellikle servete dönüşebiliyor.
“Küçük yatırımcı panik havasında”
Gelelim savaş ve büyük ekonomik kriz gibi gelişmelerin dışında daha normal zamanlarda Borsa yatırımcısı ne yapmalı sorusunun yanıtına. Burada da yatırımcı psikolojisi nedense kısa vadeci çalışıyor. Büyük fonlar, daha profesyonel büyük yatırımcılar kısa vadeli davranarak hisse senedi yatırımlarından para kazanabilir. Küçük yatırımcı ise genellikle bu şekilde davranıp para kazanamaz.
Piyasadaki bazı manüplatörlerin soygunu
Küçükler bir de piyasadaki bazı manüplatörlerin peşine düşünce adeta soyguna maruz kalıyor. Borsada spekülasyon yasaldır ama manüplasyon suçtur. Çünkü spekülatör gerçek verilere göre bir şeye inanır ve iddia ederek yatırım yapar ama manüplatör gerçek olmayan bazı hikayeler uydurup farklı yöntemlerle etrafa yayar.
Sosyal medya üzerinden tuzak
Örneğin son yıllarda sosyal medyalarda bireysel ve grup oluşturarak gerçek olmayan haberler yayıp hisse senedi listeleri yayınlayan gerçek ya da takma isimli bazıları türedi. Bunlar genellikle Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından da dikkatle takip edilip cezalandırılıyor. Ancak yine de her defasında vatandaşlar bunların peşine takılıp paralarını kaybediyor.
Manüplatörler nasıl çalışıyor?
Bu yöntem şöyle işliyor: Bir manüplatör, önce bir ya da birkaç hisse senedinden yüklüce satın alıyor. Bazen kendi adına almayıp bir çete gibi farklı isimler adına alıyor. Sonra o hisselerin 1 ay için ya da 3 ay içinde 3, 5, 10 misli değer kazanacağını iddia ediyor. İddiasını da yalan bilgilerle destekliyor ve bunları sosyal medyadan ya da dedikodu gruplarında yayıyor. Hisseye alım talebi gelince hisse yükseliyor. Bu yükseliş sırasında manüplatör hisseyi yüksek bir fiyattan satmaya başlıyor ama bu arada yine hissenin yükselişinin devam edeceği yalanını yaymaya devam ediyor. Kendisi en düşük seviyeden aldığı hisselerin tamamını çok iyi fiyatlardan elinden çıkarmış oluyor ve bir süre sonra herkes anlıyor ki artık o hisseyle ilgili söylenenler yalanmış ve herkes panikle satmaya başlıyor ve hissenin fiyatı çöküyor. Kazanan manüplatör oluyor, kaybeden ise ona inanıp her seviyeden hisse alanlar oluyor. Tabii ki şans eseri arada ucuza aldığı hisseyi biraz daha yüksek fiyattan satanlar olabilir.
Yatırımcıyı kazanca götürecek yol
Özdemir, sözlerinin sonunda yatırımcılara şöyle seslendi:
Sonuç olarak, hisse senedi yatırımcısının gerçek bilgilere değer vererek, gerekirse yatırım danışmanlarına danışarak ve mutlaka orta-uzun vadeli yatırımcı olmayı planlayarak borsaya gelmesi onun için en kazançlı yolu açabilir.
“Ortak olacağınız şirketi çok iyi araştırmalısınız”
Borsa kumar değildir, at yarışı gibi tüyo ile yatırım yapılmaz. Hisse senetleri ‘şirketlere ortaklık’ anlamına gelir, ortak olacağınız şirketi çok iyi araştırmalı ve güven duyuyorsanız yatırım yapmalısınız.
